In september vorig jaar onthulde Canon haar langverwachte full-frame systeem-camera. Samen met de EOS R werden meteen vier objectieven getoond. De RF 28-70mm F2L USM en de RF 50mm F1.2L USM zijn echte toplenzen die moeten bewijzen wat er met de nieuwe RF-lensvatting mogelijk is. Het prijskaartje is in verhouding. De RF 24-105mm F4L IS USM had een bescheidener verkoopprijs dan deze parade-paardjes, maar eigenlijk was de RF 35mm F1.8 IS Macro STM de enige echt betaalbare lens voor het systeem. Toen Canon in januari een instapmodel in het full-frame segment aankondigde in de vorm van de EOS RP, liet het gemis aan betaalbare objectieven zich voelen. Want wie zit er nu te wachten op een goedkope camera als je er alleen dure objectieven op kunt zetten? Reden voor Canon om samen met de EOS RP ook de RF 24-240mm F4-6.3 IS USM aan te kondigen. Die zoomlens is nu verkrijgbaar – los of in een bundel met de EOS RP.
Veelzijdigheid troef
Objectieven met een groot zoombereik worden wel reislenzen genoemd. Het idee is dat je met één objectief een veelheid aan situaties en onderwerpen kunt vastleggen – van landschappen en gebouwen, portretten en details tot verafgelegen onderwerpen. Omdat je geen objectieven hoeft te wisselen, verklein je de kans dat je een opname mist. Dat deze all-in-one lenzen doorgaans een iets minder goede beeldkwaliteit geven dan objectieven met een beperkter zoombereik is de prijs voor de veelzijdigheid en het gebruiksgemak. Ook is de maximale lichtsterkte lager, zodat minder licht de sensor bereikt en de gevoeligheid sneller verhoogd dient te worden dan bij lichtsterkere objectieven. Maar er is duidelijk vraag naar dergelijke objectieven, ook voor systeemcamera’s.
Bouw en bediening
De Canon RF 24-240mm heeft een diameter van 80mm en een variabele lengte van 122mm in groothoek tot 198mm bij volledig inzoomen. Het gewicht van 750 gram is bescheiden. Canon wijst erop dat het objectief samen met de EOS RP nauwelijks meer weegt dan een EOS 800D met EF-S 18-200mm F3.5-5.6 IS. Anders dan de L-objectieven is de RF 24-240mm niet afgedicht tegen spatwater of regen; bij ongunstige weersomstandigheden zal de reiziger daar zeker rekening mee houden. Aan de voorzijde zit een zeer brede, vergrendelbare zoomring die in 100° (iets meer dan een kwartslag) het hele zoombereik doorloopt. De ring biedt voldoende weerstand om onbedoeld in- of uitzoomen te voorkomen. Dichter bij de lensvatting zit de voor RF-objectieven typische Control Ring. Met een schakelaar stel je in of deze ring dient voor manuele scherpstelling of om een camerafunctie te bedienen. De doelgroep voor dit objectief zal waarschijnlijk zelden handmatig scherpstellen. Zelf stelde ik de ring in om de belichtingscompensatie in te stellen. De ring reageert alleen wanneer de ontspanknop half ingedrukt is.
In gebruik
Ik heb de Canon RF 24-240mm getest op een EOS R. Bij het inschakelen van de camera nadat ik het objectief heb bevestigd, krijg ik de melding dat ik de firmware van de EOS R moet upgraden om dit objectief te gebruiken. Deze is na enig zoekwerk te vinden op de website van Canon (Downloads & Support > Software > EOS R > Firmware). Dankzij de duidelijke instructies is de installatie in vijf minuten gebeurd. Het objectief heeft beeldstabilisatie (IS) die een winst van maar liefst vijf stops oplevert. Dat is een goede zaak, want de EOS R en EOS RP hebben geen ingebouwde beeldstabilisatie. De langere sluitertijden die je dankzij de stabilisatie kunt gebruiken compenseren deels de beperkte lichtsterkte. De grootste opening is F4 op 24mm maar wordt snel kleiner: F4.5 op 27mm, F5.6 op 70mm en F6.3 vanaf 109mm. De autofocus wordt aangedreven door een Nano USM-motor. Dit type motor combineert de snelheid van een normale USM-motor met de soepelheid en stille werking van een stappenmotor, en is daardoor zowel voor fotografie als video goed inzetbaar. De autofocus is ondanks de eigenschappen van de aandrijfmotor toch merkbaar trager dan die van de RF 24-105mm F4L IS USM, en daardoor minder geschikt voor snelle actie of sport.
Prestaties
Het is even schrikken als ik de testfoto’s in raw-formaat open in Adobe Lightroom. Op foto’s gemaakt op 24mm zijn de hoeken volledig zwart. Ik vrees even dat ik de zonnekap scheef had geplaatst – maar waarom had ik daar dan niets van gemerkt in de elektronische zoeker of op het scherm? Een vergelijking met dezelfde testshots in jpeg-formaat brengt de oplossing van het mysterie. De beeldverwerking in de camera corrigeert automatisch lensafwijkingen zoals vignettering, vervorming, chromatische aberratie en diffractie. Deze correcties worden onmiddellijk toegepast op jpeg-foto’s, terwijl de raw-bestanden de ongecorrigeerde toestand weergeven. Door in Lightroom (of in Canon DPP, als je dat verkiest) het lensprofiel voor de RF 24-240mm toe te passen, verdwijnen de donkere hoeken waar de beeldcirkel niet de hele sensor dekt. Ook de sterke tonvormige vertekening in groothoek wordt gecorrigeerd. In de rest van het zoombereik zijn de correcties minder opvallend, maar ook hier worden vignettering en vervorming zichtbaar aangepakt.
Bijna alle cameramerken gebruiken tegenwoordig dergelijke softwarematige correcties (in de camera zelf of in nabewerking toegepast) om lensfouten te corrigeren. Dat is namelijk gemakkelijker en goedkoper dan in te grijpen in het optisch ontwerp. Canon had deze lens ook met een grotere beeldcirkel kunnen ontwerpen zodat er geen vignettering op 24mm optreedt, maar dan was de lens wel groter, zwaarder en duurder geworden. Gezien de doelgroep van dit objectief lijkt me dat een heel verdedigbare keuze. De scherpte is aanvaardbaar maar niet op hetzelfde niveau als de RF 24-105mm. Door de lagere lichtsterkte met zeven diafragma-lamellen is de onscherpte op de achtergrond wat onrustig.
Wie van zijn objectieven zelf topprestaties verwacht zonder dat veel correctie nodig is, kan bijna hetzelfde zoombereik als deze RF 24-240mm bereiken met de pas aangekondigde RF 24-70mm F2.8L IS USM plus de RF 70-200mm F2.8L IS USM – objectieven uit de professionele L-klasse en daarom ook veel duurder.
Conclusie
De Canon RF 24-240mm F4-6.3 IS USM stelt de tester voor een dilemma. Objectief gesproken (pun intended) vertoont deze superzoomlens zeer forse vignettering en vervorming. Maar wie in jpeg fotografeert, zal daar niets van merken: deze fouten worden automatisch gecorrigeerd. Wat overblijft is een veelzijdig objectief dat een goede reisgezel voor de EOS R en EOS RP zal zijn.
