Hoe video onderdeel van de fotocamera werd
In dit eerste deel van de reeks Filmen met je Fotocamera gaan we terug in de tijd, naar het moment dat de eerste digitale fotocamera met volwaardige videofuncties de filmwereld opschudde. De filmende fotocamera bood kwaliteiten die tot dan toe maar weinig videomakers tot hun beschikking hadden. Het was meteen duidelijk dat bewegend beeld gemaakt met de fotocamera niet zomaar video was.
We schrijven het jaar 2020; Canon brengt een spiegelreflex uit met videomogelijkheden die tot voor kort alleen in veel duurdere professionele cinecamera’s te vinden waren. Panasonic was Canon echter net voor, met een full-frame systeemcamera speciaal ontworpen voor het maken van video. De Panasonic S1H werd dan ook de eerste ‘fotocamera’ die door Netflix werd gecertificeerd voor de zogenaamde Post Technology Alliance, een lijst van apparatuur die gebruikt mag worden voor het maken van documentaires en speelfilms van Netflix. Canons nieuwe spiegelreflex, de professionele EOS 1D X Mark III doet volgens de specificaties in kwaliteit en mogelijkheden niet onder voor de Panasonic, en zal dus waarschijnlijk ook na uitgebreide tests toegevoegd worden aan de Netflix-lijst. Misschien gaat 2020 wel de geschiedenis in als het jaar waarop de grens tussen video- en fotoapparatuur definitief vervaagde. De fotograaf die anno 2020 een professionele fotocamera koopt kan daarmee ook professionele video schieten en voor de cineast is er meer keus dan ooit. Maar ook de minder professionele fotocamera’s en met name de nieuwste systeemcamera’s zijn geschikt om video van hoge kwaliteit op te nemen. Wel is het nog steeds zo dat camera’s die speciaal ontworpen zijn voor het maken van video, toch mogelijkheden hebben die bij de meeste fotocamera’s ontbreken. Dat geldt dan met name op het gebied van geluidsregistratie, daarover meer in een volgend deel van deze serie.
- Meer info: Netflix Post Technology Alliance, Panasonic S1h, camera production guide
Waarom de fotocamera ging filmen
Niet iedere fotograaf is even blij met deze ontwikkeling. Weliswaar staan de videofuncties het fotograferen niet in de weg, maar ze zullen zeker invloed hebben op de gemiddelde prijs van een fotocamera. De nieuwe Canon 1D X is daar een goed voorbeeld van. Maar zoals het met veel nieuwe technologieën gaat, de ontwikkelingen zijn niet tegen te houden en eenieder zal voor zichzelf moeten beslissen in hoeverre hij of zij er gebruik van wil maken. De vraag is waarom zoveel mensen wél enthousiast zijn over deze nieuwe mogelijkheden, en wat de fotocamera nu zo geliefd maakt als instrument voor het opnemen van bewegend beeld. Daarvoor moeten we terug naar het jaar 2008, 17 september om precies te zijn. Dan wordt door Canon de EOS 5D Mark II geïntroduceerd. De voorganger, de eerste 5D was niet als professionele camera bedoeld, maar vanwege zijn full-frame sensor toch populair bij fotojournalisten en andere professionals. De grote sensor maakte volledig gebruik van het beeldveld van full-frame objectieven en daarmee werden bijvoorbeeld groothoekobjectieven die nog ontworpen waren in het analoge tijdperk weer interessant. De 5D was ook beduidend vriendelijker geprijsd dan Canons andere full-frame camera’s, de 1Ds en 1Ds Mark II. Maar live view en video ontbrak bij de originele 5D. Het verhaal gaat dat de grote persbureaus Canon vroegen om een videofunctie aan de camera toe te voegen. Daarmee zouden fotojournalisten in staat zijn om ook korte items te filmen. Dat zou de inzet van een dure filmploeg in veel gevallen overbodig maken, was de gedachte.
Met de 5D Mark II gaf Canon hier gehoor aan.
Deze tweede versie van de 5D was zeker niet de eerste fotocamera die ook video kon produceren, maar wel de eerste die dat in Full HD (1920 x 1080 pixels) en met gebruik van het volledige full-frame sensor oppervlak (36 x 24 mm) kon. Daarmee werd de 5D Mark II een instant hit bij filmmakers die voorheen diep in de portemonnee moesten tasten om een videocamera met zo’n grote sensor te kunnen huren, want kopen was er meestal al helemaal niet bij. De reden dat de 5D Mark II zo populair werd bij filmmakers was voor een deel dezelfde als die de originele 5D zo populair maakte bij fotografen; de full-frame sensor. Een heel arsenaal aan manuele full-frame objectieven werd interessant voor videoproductie. Oude Nikon-, Leica- en Canon-objectieven werden omgebouwd door het kogeltje uit de diafragma-ring te verwijderen, waardoor deze trap- en geruisloos kon worden verdraaid. Daarnaast werd de scherpstelring voorzien van een kartelrandje zodat een follow focus gebruikt kon worden. Door de grote sensor van de Canon kon een prachtige achtergrond- of voorgrondonscherpte in het beeld gecreëerd worden en hier werd dan ook volop mee geëxperimenteerd.
De zogenaamde Indie-cineasten (filmmakers met een klein budget) konden nu Hollywood-achtige filmbeelden met een cinematische look laten zien, voor een fractie van het budget dat daar voorheen voor nodig was. Er wordt gezegd dat de helft van de 5D Mark II-, III- en IV-camera’s aan filmmakers en videoproductiebedrijven is verkocht. In die tijd maakten de meeste conventionele videocamera’s nog gebruik van drie kleine CCD’s om het beeld via een prisma te registeren. De kleine CCD’s, ieder met hun eigen kleurfilter (RGB), zorgden voor een uitstekende beeldkwaliteit met weinig kleurfouten, maar ook voor een enorme scherptediepte. De snel groeiende popupopulariteit van de filmende spiegelreflex kwam niet alleen door de prijs van de camera’s, maar vooral door de esthetische kwaliteit van de videobeelden.
Een video-interview bijvoorbeeld, gemaakt met een spiegelreflex met een mooie onscherpe achtergrond, is veel prettiger om naar te kijken dan wanneer het met een gewone videocamera zou zijn geschoten die alles van voor tot achter scherp weergeeft. Hoewel nu ook echte filmcamera’s met een grote sensor enigszins betaalbaar zijn geworden, blijft de spiegelreflex en meer nog de systeemcamera door de compacte afmetingen een populair instrument voor filmmakers. Zij gebruiken deze camera’s op allerlei elektronische stabilisatiesystemen, en als crash-cam (vaak voor eenmalig gebruik bij bijvoorbeeld achtervolgingen en ontploffingen) gemonteerd op of in diverse vervoersmiddelen of zelfs de hoofden van stuntmannen en -vrouwen. Daarnaast is de relatieve onopvallendheid van de compacte spiegelreflex of systeemcamera een groot voordeel voor documentairemakers.
- Meer info Indie filmmakers
- Meer info follow focus
Video, een moderne vorm van communicatie Video als communicatiemiddel wint nog steeds aan populariteit. Er worden volop vakantiefilms, trouwfilms, bedrijfsfilms, instructiefilms, tutorials, vlogs, aftermovies, docu’s, short stories en videoboodschappen gemaakt. De digitale fotocamera draagt daar zeker aan bij. De extra creatieve mogelijkheden die de videograaf heeft bij het gebruik van een camera met grotere sensor in combinatie met groothoekobjectieven en objectieven met een grote lichtsterkte, maakt het mogelijk beeld te produceren dat we normaliter alleen in de bioscoop te zien kregen. Daarnaast zijn er voor de filmende fotocamera speciale objectieven beschikbaar als tilt-shift, macro en fisheye, die voor filmcamera’s nauwelijks te vinden zijn. Al dit moois heeft echter ook een keerzijde; wat ooit in de fotografie gebeurde na de introductie van de digitale camera; ‘iedereen kan nu een goede foto maken’, lijkt zich nu ook in de videografie af te gaan spelen. Als fotograaf word je regelmatig gevraagd of je ook even een ‘videootje kunt schieten’, want je camera kan toch ook filmen? Net zomin als dat iedereen met een digitale fotocamera goede foto’s kan maken, kun je met een moderne fotocamera met videofunctie ook niet opeens goede video’s maken. Dat besef begint gelukkig ook wel door te dringen. Toch zijn er veel fotografen die de wereld van het bewegende beeld graag zouden willen verkennen. Deze serie wil je daarbij een handvat bieden. Video gaat namelijk niet alleen over de kwaliteit van het beeld, de compositie, de scherpstelling en de film-look, maar vooral ook over hoe je dingen in beeld brengt, in welke volgorde en met welke tijdsduur. Daarnaast is er nog het geluid, minstens even belangrijk als het beeld en daarmee de achilleshiel van de filmende fotocamera.
- Meer linkjes over de cinematische look:
- Meer info over het gebruik van ND-Filters:
- Films (gedeeltelijk) gemaakt met een DSLR of systeemcamera
Van fotograaf naar videograaf
Wie van stilstaand naar bewegend beeld wil als uitdrukkingsmiddel, kan zich voorbereiden op een even steile leercurve als die van de eerste kiekjes met je eerste compactcamera tot waar je nu staat als fotograaf. Eigenlijk begin je weer bij nul. Goed, dat is niet helemaal waar, maar daarover later meer.
Filmtaal verschilt fundamenteel van die van de fotografie en naast je camera en objectieven zul je je moeten verdiepen in tal van nieuwe accessoires die het je mogelijk maken om stabiel beeld en goed geluid te produceren. Daarnaast zul je met nieuwe software in de vorm van een video-editing programma moeten leren werken en wanneer je wat verder komt zul je waarschijnlijk ook speciale programma’s voor het bewerken van geluid en het toevoegen van graphics aan je video willen gebruiken. Maar misschien nog wel het grootste verschil zit hem in wat in de filmwereld de pre-productie wordt genoemd. Kun je voor een fotoreportage nog vaak redelijk onvoorbereid op stap, voor een videoproductie is dit doorgaans geen optie. De mate van voorbereiding bepaalt grotendeels de kwaliteit van je eindproduct. Dit geldt niet alleen voor een bedrijfsfilm, korte film of documentaire, maar ook wanneer je het huwelijk van je collega in een bondige video wilt vastleggen of je mooie reis in een kort filmpje aan je familie wilt tonen. Nu je het basismateriaal (camera en objectieven) hebt om video’s te maken, wil je er ook iets moois van fabriceren dat je met trots kunt laten zien. Je filmende fotocamera goed leren kennen en gebruiken is dan nog maar een pril begin van het hele avontuur. Toch heeft een fotograaf op bepaalde gebieden ook een kleine voorsprong op filmmakers. Als fotograaf heb je de werkelijkheid met zijn drie dimensies en soms hoge contrasten leren vertalen naar een plat tweedimensionaal medium met een kleine contrastomvang, zoals een computerscherm of print. Vooral fotografen die regelmatig hun foto’s op papier zien, beseffen goed hoe zij de werkelijkheid in een plat vlak met slechts enkele stops contrastomvang moeten weergeven. Dat inzicht en de bijbehorende aangeleerde technieken komen ook bij video heel goed van pas. Want hoe dynamisch ook; film is eveneens een weergave van de werkelijkheid in een plat vlak.
Stappenplan
Begin je net aan video, dan is de verleiding groot om zo snel mogelijk alle benodigde accessoires aan te schaffen. Bouw het echter liever rustig op. Begin eenvoudig met het statief dat je hebt. Daar is al veel mee mogelijk. Film eerst wat landschappen en stillevens en leer de videofuncties van je camera kennen. Wat zijn de scherpstelhulpmiddelen die de camera biedt? Wat doen de verschillende sluitertijden? Hoe groot is je dynamisch bereik bij video? Hoe voorkom je uitgebeten hoge lichten of dichtgelopen schaduwpartijen? Welke instellingen voor kwaliteit en resolutie zijn er? Zijn je geheugenkaartjes groot genoeg voor video-opnamen? Geluid, beweging, witbalans, profielen, licht. Het is allemaal even belangrijk, maar doe het stap voor stap. Zo blijft het leuk en betaalbaar.
In de volgende delen van Filmen met je Fotocamera gaan we uitgebreid in op al deze aspecten.
- Interessante sites voor videografen:
- Cinema 5D
- DSLR Video Shooter
- Brandon Li
- No Film School
- D4Darious
- Crash Course Video-production:
Filmen met je fotocamera #1 verscheen eerder in Focus 2 – 2020
