Je zit achter een computerscherm waarop je foto’s voor het eerst in volle duidelijkheid te zien zijn. De nauwkeurigheid van de weergave wordt bepaald door de instellingen en keuzes in de software en de kwaliteit van het gemaakte beeldscherm profiel. Dat is allemaal heel belangrijk, maar de kleur en helderheid van de verlichting op je werkplek zijn ook heel belangrijk. Het regelen daarvan is verreweg de goedkoopste aanpassing die je kunt doen, met het hoogste rendement.
De helderheid en de kleur van de verlichting hebben weliswaar geen invloed op de weergave van wat er op het scherm zelf te zien is, maar wel op hoe jijzelf die kleuren waarneemt. Dat komt omdat je ogen zich aanpassen aan de omstandigheden. Wordt de omgeving bijvoorbeeld lichter, dan lijkt het scherm donkerder. Wordt het licht geler, warmer van kleur, dan lijkt het scherm juist blauwer.
Ga je onder afwijkende omstandigheden je foto’s corrigeren dan zullen ze ten opzichte van de ideale keuze een afwijking krijgen: is de ruimte te donker, dan maak je je foto’s donkerder, is de ruimte te geel verlicht, dan ga je je foto’s te geel maken. En dat alleen omdat je de waarneming van je oog volgt. Door de afwijkende omstandigheden is wat je ziet dus niet meer betrouwbaar.
Werken naast een raam waar overdag het licht zo heerlijk naar binnen schijnt terwijl het er ‘s avonds helemaal donker is wordt door dit probleem onmogelijk wanneer je serieus wilt werken. Dat geldt ook voor een laptop op lokatie. Je moet je heel erg bewust zijn van de beperkingen van wat je ziet als je iets aan je foto’s gaat wijzigen. En die foto’s ook alleen vanaf die locatie versturen naar een afnemer als er geen andere optie is. De ideale werkplek heeft constant dezelfde verlichting waarvan noch de kleur, noch de intensiteit verandert.
Voor de kleur zijn volkomen duidelijke regels of normen: de kleur van het licht op de werkplek moet zo goed mogelijk die van gestandaardiseerd daglicht benaderen. De officiële term daarvoor is ‘normlicht’. De lichtbronnen die dat leveren zijn vrijwel altijd TL-buizen. Fabrikanten als Just en GTI leveren dergelijke buizen. Het alternatief is Solux. Dat bedrijf levert blauw gefilterde halogeen lampen die nog nauwkeuriger zijn. Helaas verbruiken ze ook veel meer stroom. De nieuwste modellen LED-verlichting die voor het filmen en fotograferen worden verkocht beginnen ook voldoende kleurkwaliteit te krijgen.
Kleurkwaliteit
Er is een officiële manier waarop de kwaliteit van de kleur van het licht wordt aangegeven. Het gaat daarbij om twee dingen: – de kleurtemperatuur van het licht (weergegeven in Kelvinwaarde) – de kleurweergave index (vanuit de Engelse taal als CRI-waarde aangegeven) Normlicht zit op of boven een waarde van 94 voor wat betreft de CRI. De kleurtemperatuur is rond de 5000K. De verlichting van Just is volgens de specificaties helemaal afgestemd op de ISO-norm voor licht op de werkplek.
De CRI
De CRI (Color Rendering Index) is een index, oftewel een maat. Die maat zegt iets over hoe kleuren worden weergegeven door het licht van een bepaalde lamp, vergeleken met het licht van een referentielamp of referentielichtbron. De waarde van deze index kan variëren tussen de 0 en de 100. De waarde 100 wil dan zeggen dat het licht van een bepaalde lamp net zo goed de kleuren weergeeft als dat van een referentielamp of referentielichtbron. Afhankelijk van de kleurtemperatuur is deze referentielichtbron het zonlicht (kleurtemperatuur > 5000 K), of een zwarte straler zoals een gloeilamp (kleurtemperatuur < 5000 K).
Helderheid
De officiële ISO-normen zijn wat minder strak vastgesteld waar het gaat om de helderheid van de verlichting. Wat in elk geval heel belangrijk is, is dat de helderheid, de intensiteit van de verlichting, altijd hetzelfde moet zijn als je je foto’s bewerkt. Zou je bijvoorbeeld series bij wisselende intensiteit bewerken, dan zul je, als je ze naast elkaar ziet, kunnen zien dat ze onder wisselende omstandigheden zijn bewerkt.
De helderheid van de verlichting moet in balans gebracht worden met de helderheid van het beeldscherm. De regels zoals ze in de ISO-norm staan zijn gebaseerd op de vergelijking tussen een wit vlak en het wit op je beeldscherm. Wanneer je een wit vel papier bij het scherm houdt, hoort deze een duidelijk lagere helderheid te hebben dan het wit van je beeldscherm. Een kwart wordt als richtlijn gegeven, een achtste als ondergrens.
Uiteraard moet de hele omgeving ook neutraal van kleur zijn. Wil je echt helemaal werken zoals het hoort, dan is er zelfs speciale neutraal grijze latexverf van GTI.
Meer informatie over de aspecten die in de NIDF-norm worden behandeld vind je op deze pagina’s:
De kalibratie van het beeldscherm
Terug naar de basispagina NIDF-norm:
