Het woord of begrip bestandsformaat slaat op de manier waarop de getallen van het digitale bestand worden opgeslagen. De bestandsextensie, de punt gevolgd door drie of vier letters, laat zien welk bestandsformaat gebruikt is. Omdat fotobestanden nogal groot zijn is de mogelijkheid ontwikkeld om compressie te gebruiken. Door die compressie van het bestand wordt het aantal getallen dat op de schijf wordt weggeschreven kleiner. Een belangrijke vraag bij compressie is of je in het eindresultaat terugziet dat die techniek gebruikt is. Met andere woorden: is er door de compressie bijvoorbeeld ingeleverd op scherpte of kleurweergave?
De belangrijkste formaten:
- RAW
Dit is de algemene naam voor een groep bestandstypes die bij elke camera anders heten en zijn. Er wordt vaak gebruik gemaakt van compressie, die echter geen kwaliteitsverlies met zich meebrengt. - standaard DNG
Dit is door Adobe ontwikkeld en wordt door enkele cameramakers gebruikt. Leica en Pentax met name. Vanuit de Adobe software is het mogelijk om compressie met kwaliteitsverlies te gebruiken bij het bewaren van een foto als DNG-bestand. - JPEG
JPEG is formeel een compressie techniek die ook gebruikt wordt bij PDF bestanden, maar omdat het zo’n gangbare techniek is wordt ook de .jpg of .jpeg extensie gebruikt en spreken we van jpeg-bestanden. Er wordt altijd compressie toegepast. Met de keuze voor de mate van compressie heb je invloed op de hoeveelheid kwaliteitsverlies. - TIFF
Een andere Adobe standaard, ook universeel bruikbaar. Standaard worden TIFF-bestanden zonder compressie opgeslagen. Het is daarmee het bestandsformaat voor fotografen die de hoogste kwaliteit willen. De verschillen met JPEG zijn wel veel kleiner dan meestal gedacht wordt. Er kan ZIP- of LZW-compressie gebruikt worden. Die werken beide zonder kwaliteitsverlies.
Formaatkeuze
Bij het fotograferen kan de camera op een bestandsformaat worden ingesteld, RAW en/of JPEG, een enkele camera ook TIFF. RAW is verreweg het handigst wegens de uitgebreide mogelijkheden om die bestanden nog aan te passen. JPEG is alleen zinvol wanneer de foto’s snel verstuurd moeten worden.
Het RAW-bestandsformaat is dan wel het handigste om te bewerken, het is ook altijd noodzakelijk om het bestand in een computer te verwerken om er een bruikbaar bestand van te maken. Vaste instellingen zijn hierbij aan te raden. RAW-bestanden kunnen als zodanig namelijk niet gebruikt worden op het internet of in drukwerk.
Bij het aanpassen van een JPEG-bestand moet je je realiseren dat de foto er, wanneer je het tenminste goed doet, mooier van wordt. Technisch gezien zal het bestand er echter altijd minder van worden. De mogelijkheden zijn ook beperkter dan bij het bewerken van RAW-bestanden.
Opslag/archief
Ook bij het opslaan en archiveren speelt de omvang van de bestanden een rol. Zeker omdat je er door middel van een back-up systeem voor moet zorgen dat alle foto’s in drievoud bewaard worden waarbij één van die drie op een andere plek dan de werkverzameling en de standaard back-up die daarbij hoort. De afweging bij de keuze voor een bestandsformaat is dan ook die tussen de technische kwaliteit met eventueel de optie om de foto’s nog te bewerken, en de kleinere omvang van de JPEG-bestanden waarbij dat bestandsformaat eigenlijk alleen geschikt is voor foto’s die echt ‘af’ zijn.
Maar er is bij het DNG-formaat nog een tussenoptie die beide opties combineert, namelijk compressie van het DNG-bestand.
Voor het bewaren van foto’s in je archief moet je ook een bestandsformaat kiezen en wel het type dat het best bij je wensen aansluit.
Het gaat hierbij om de volgende afwegingen:
– Moeten de foto’s nog bewerkt kunnen worden?
– Hoeveel opslagruimte heb je tot je beschikking?
– Hoe hoog zijn de eisen die je aan de kwaliteit stelt?
Hier een lijstje bestandsformaten van dezelfde foto, de minste opslag wordt ingenomen door het gecomprimeerde DNG-bestand, waarbij het aantal pixels tot een kwart is teruggebracht. JPEG is groter, maar ook de volle resolutie. DNG met compressie maar zonder pixelverlies is ook heel efficiënt. Die laatste optie, namelijk het opslaan van gecomprimeerde DNG-versies van je bestanden, vind ik zelf het mooist omdat je het bewerken tot later kunt uitstellen, terwijl de nog wat efficiëntere oplossing waarbij je je foto’s als JPEG-bestanden bewaart het wel noodzakelijk maakt ze eerst in elk geval enigszins te bewerken of dan toch in elk geval te controleren of dat nodig is.
Meer informatie over de aspecten die in de NIDF-norm worden behandeld vind je op deze pagina’s:
De kalibratie van het beeldscherm
Terug naar de basispagina NIDF-norm:
