Gendergerelateerd geweld in Zuid-Afrika
De afgelopen maanden is het behoorlijk stormachtig geweest in Johannesburg. Niet op het gebied van het weer – er is al in maanden geen regen gevallen in Johannesburg – maar qua geweld en protesten is het momenteel hectisch in het land. Xenofobische aanvallen bereikten een hoogtepunt en de verkrachting en moord op een studente in een postkantoor was de olie op het vuur die Zuid-Afrika eindelijk deed beseffen dat het nu echt genoeg is. Al jaren kampt het land met xenofobie – vooral gericht op andere Afrikanen – en met een hoge mate van geweld; wat zich uit in criminaliteit, verkrachtingen en moord.
Gender-based violence
De moord op de studente bracht het land in een toestand van shock, en het drong tot Zuid-Afrika door dat als vrouwen niet eens meer veilig zijn in een postkantoor, waar dan wel? Het begrip gender-based violence of gendergerelateerd geweld kwam op: geweld dat zich voornamelijk (maar niet uitsluitend) richt op vrouwen en meisjes. Wat is de motivatie voor dit soort geweld en, belangrijker nog, hoe is het tegen te gaan? Hoe te voorkomen dat maar liefst een op de drie vrouwen in Zuid Afrika in haar leven met verkrachting te maken heeft?
De verschrikkelijke gebeurtenis heeft veel in het land teweeggebracht en op verschillende plaatsen werden protesten georganiseerd om aandacht te vragen voor het stoppen van gendergerelateerd geweld. Onder de hashtags #amInext en #enoughisenough kwam de bevolking van Zuid Afrika samen om gendergerelateerd geweld een halt toe te roepen.
Uiteraard werden er ook in Johannesburg een aantal protesten tegen gender-based violence georganiseerd. Ik heb er enkele van bijgewoond. Deze protesten zijn veelal vreedzaam verlopen, maar het was toch heftig om erbij te zijn. Er kwam ontzettend veel emotie los bij de aanwezigen en het voelde haast te persoonlijk om er deel van uit te maken, laat staat het op de camera vast te leggen. Het is dan zo belangrijk om de situatie en de emoties te respecteren en er niet alleen als fotograaf te zijn, maar in de eerste plaats als een mens dat meeleeft met de aanwezigen. Ik heb enkele fotografen weggestuurd zien worden omdat zij niet van mening waren dat ze zich in hoefden te houden en enkel voor een nieuwswaardig foto gingen. Een groepje vrouwen was erg emotioneel en ze huilden en schreeuwden. Een aanwezige fotograaf liep er meteen naartoe om er een foto van te maken. Dit kwam niet goed over bij de vrouwen. Ze werden boos en zeiden dat hij geen respect toonde voor hen en hun situatie. De fotograaf werd weggeleid door de bewaking, terwijl hij boos riep dat hij gewoon zijn werk deed.
Ik heb lang nagedacht over zijn woorden. Want kan je enkel een fotograaf zijn in zo’n situatie en ‘gewoon je werk doen’? Ik denk dat een van de voorwaarden is van het maken van goede foto’s is het hebben van respect voor degenen van wie je de foto’s maakt. Dat je camera geen schild is waardoor je ineens niet meer menselijk kan zijn.
Ik maak veel foto’s bij mensen thuis, want als mensen in hun natuurlijke habitat zijn, zijn de foto’s echter. Het is ook daar belangrijk om de mensen en hun thuissituatie te respecteren. Daarom heb ik vaak eerst een gesprek met ze, om ervoor te zorgen dat ze zich om hun gemak voelen bij mij en dat ze hun verhaal aan mij kwijt kunnen, met woorden en met beelden. Ik kom ook vaak nog eens bij ze terug voor een follow-up. De band die ik heb met de mensen die ik fotografeer vind ik heel belangrijk, en ik hoop dat de kracht hiervan zichtbaar is op mijn foto’s.
Ook tijdens de protesten ben ik naar de vrouwen toegegaan en heb ik eerst alleen met hen gesproken. Daarna vroeg ik of ze het goed zouden vinden als ik foto’s ging maken. Daarbij richtte ik me niet alleen op hen, maar omdat zij hun emoties zo vrij lieten en omdat dit zo’n heftig onderwerp is, vond ik dat ik dit eerst met hen moest overleggen voordat ik mijn camera tevoorschijn haalde. Zo heb ik de situatie in al haar realiteit kunnen vastleggen en werd deze serie een overzicht van de protesten tegen gendergerelateerd geweld met alle emoties en ongeregeldheden die daarbij horen.
