Waar kijk ik in hemelsnaam naar? Dat lijkt de man op de achtergrond zich af te vragen. Twee naakte mensen in innige omstrengeling. Op een tafel. Ze houden het lang vol! Hebben ze tantra-sex? Hebben ze geen schaamte? Hoe kan het dat de man in de omhelzing sprekend op mij lijkt? Is het een vleesgeworden déja vù? Ik kan me hier niks van herinneren! Het lijkt hem ook niet veel te kunnen deren. Zo met zijn handen in zijn zakken gaan zijn ogen alweer verder. Misschien ook wat beschaamd. Alsof hij denkt, niet kijken! Of schielijk om zich heen loerend of niemand anders de gelijkenis ziet.
Waar kijk ik in hemelsnaam naar? Dat kun je je als toeschouwer bij deze foto ook afvragen. Wat voor soort bijeenkomst is dit? Een fusie van de Kamasutra- en de 50PlusBeurs? Wie zijn deze mensen? En wat doen ze daar zo in het volle licht? Heeft de man op de achtergrond model gestaan voor het beeld op de voorgrond?
Ik maakte deze foto op de tentoonstelling Hyperrealisme in de Kunst hal in Rotterdam. Op de voorgrond zien we het kunstwerk Embrace van de Amerikaanse artiest Marc Sijan. Hij wilde een beeld maken dat intimiteit zou uitstralen en koos voor confronterend realisme. Ik was vooral gefascineerd door de opvallende gelijkenis van het beeld en de toeschouwer daarachter. Dan creëer je als kunstenaar een object van polyester en olieverf dat je zo realistisch mogelijk maakt, zodat het vervreemdend werkt en dan staat de dagelijkse realiteit daar heel toevallig opeens opvallend echt naast.
Het spel met de realiteit, dat is natuurlijk wat een fotograaf permanent speelt. Je legt een moment vast met de suggestie dat het de hele waarheid is. Maar het is een momentopname, vanuit een zorgvuldig gekozen hoek, waarin de waarheid die niet bevalt is weggelaten. Eén seconde later en er was nog iemand in beeld verschenen, of de bezoeker had zich omgedraaid en de magie zou zijn doorbroken.
En toch zijn we geneigd een foto te geloven als de werkelijkheid. Over hyperrealistische schilderijen wordt niet voor niets als ultiem compliment gezegd dat ‘het lijkt op een foto’. En als je iemand echt wilt overtuigen van een gebeurtenis, sta je het sterkst met een foto: kijk dan, je ziet het zelf!
Ook voor mij heeft het waarheidsgehalte van een foto die ik maak meerwaarde. Daarom vind ik het belangrijk om niets in scène te zetten. Ik wil kunnen zeggen: zo is het echt gegaan. Ik heb een stukje werkelijkheid gevangen. Dat maakt het ook zo anders dan wat ik doe in theater of deed op televisie. Daar probeerde ik mensen te spelen die we allemaal kennen. Types, soms gebaseerd op de werkelijkheid, maar vaak grotesker. Een uitvergroting. Terwijl het mooie is dat je in de werkelijkheid soms personages ziet lopen die je niet zou durven spelen, omdat het publiek ze niet geloofwaardig zou vinden. De waarheid speelt een spannend spel. Ik heb nu de foto’s om te kunnen bewijzen dat mijn groteske types echt bestaan.
Lees ook het artikel van Owen Schumacher: Modellenleven https://focusmagazine.nl/2019/07/25/owen-schumacher-modellenleven/
