Al zolang ik in Johannesburg woon, ben ik geïnteresseerd in de levendige binnenstad van Johannesburg. Het zogeheten CBD (Central Business District) was de binnenstad. Dit was letterlijk het middelpunt van economie en handel, met name sinds de vondst van goud in en rondom Johannesburg. Inmiddels is er veel veranderd. Van een bruisend handelscentrum is niet veel meer over, maar het centrum heeft haar karakter nooit verloren. Het heeft een eigen identiteit vol avontuur en vindingrijkheid.
Criminaliteit
Helaas is de laatste jaren de gewelddadige criminaliteit zo drastisch toegenomen, dat grote bedrijven die hier voorheen te vinden waren, hun hoofdkantoren hebben verplaatst naar buitenwijken van de stad. Dit leidde tot een grotere stijging in armoede, criminaliteit en illegale praktijken; waaronder drugsgebruik, georganiseerde roversbendes die toeslaan op zowel bedrijven als individuen. En huisbazen die teveel mensen in hun flatgebouwen laten wonen – veelal illegalen uit andere Afrikaanse landen – waardoor de flats overvol raken en gevaarlijke situaties en elektriciteitsuitval ontstaan.
Door de toegenomen criminaliteit is het haast niet meer mogelijk om over straat te gaan. Toeristen zien de binnenstad van Johannesburg meestal vanuit een bus, aangezien het sterk afgeraden wordt om te voet op pad te gaan.
Karakter
Ondanks de criminaliteit en de verpaupering hebben de binnenwijken een karakter dat mij erg aanspreekt. Het is uniek en vindingrijk; mensen vinden manieren om handel te drijven die ik nergens anders nog ben tegen gekomen. Ze vinden een innovatieve weg om geld te verdienen en stoppen niet na de eerste tegenslag. De binnenstad van Johannesburg is dan misschien niet meer de centrale handelspost van Zuid-Afrika, maar de handelsgeest en de innovatiedrang zijn zeker niet verloren gegaan.
Ook is de vastberadenheid hier nog duidelijk merkbaar. Het centrum van Johannesburg heeft zoveel verloren: handel, grote bedrijven, fijne en veilige woonruimte, aanzien en status, maar het heeft nooit opgegeven. Kleine, nieuwe bedrijfjes vinden langzaamaan hun weg terug naar de binnenstad, wat bijdraagt aan het karakter van de binnenwijken. De levendige en unieke sfeer trekt ook het artistieke leven aan. Kunstenaars en kleinschalige galerieën nemen hun intrek in de binnenstad, waar van tijd tot tijd exposities worden gehouden.
De binnenstad van Johannesburg trekt mij aan en ik wil de sfeer het liefst vanuit verschillende invalshoeken vastleggen. Helaas is het voor mij ook erg moeilijk om daar te komen door de onveiligheid op de straten. Het is niet eenvoudig om op te gaan in het maken van een reportage en tegelijkertijd op je hoede te zijn en continu op te letten wat er om je heen gebeurt. Een aantal keren is het tot een onprettige situatie gekomen, waardoor ik een langere tijd niet meer in de binnenstad ben geweest.
Zoektocht
Als ik naar mijn foto’s over Johannesburg CBD kijk, zie ik een zoektocht van haar inwoners in een moderne samenleving. Johannesburg is de laatste jaren ontzettend veranderd. Er zijn veel internationale invloeden; commercie wordt aangeboden vanuit de hele wereld; billboards, gebouwen en merknamen domineren het straatbeeld, zowel in de binnenstad als in de omliggende townships. De inwoners, veelal immigranten, willen maar al te graag meedoen met de rest van de wereld; het kapitalisme omarmen, de spullen aanschaffen die te koop worden aangeboden. Maar dat gaat niet zomaar. Het merendeel van de bevolking kan zich deze spullen niet veroorloven en bovendien strookt deze commerciespurt in tegen de traditionele normen en waarden. Maar als ze om zich heen kijken, zien ze niets anders dan internationale commercie. Dit leidt tot een hang naar ‘meer’ en ‘beter’ en – als hun situatie niet snel genoeg of niet naar behoren verandert – tot onvrede.
