Auteursrechtinbreuk in het kort
Het auteursrecht is het uitsluitende recht van de maker om het werk (de foto) openbaar te maken of te verveelvoudigen.1 Het zonder toestemming openbaar maken van een auteursrechtelijk beschermde foto levert een inbreuk op het auteursrecht op.2 Indien daarbij ook niet de naam van de fotograaf wordt vermeld, is er ook sprake van een inbreuk op de persoonlijkheidsrechten 3 van de fotograaf.
Inbreuk? Wat kun je doen?
Als je erachter komt dat iemand inbreuk maakt op jouw auteursrechten, is de eerste stap om de inbreuk te stoppen meestal het versturen van een sommatiebrief. In deze brief sommeer je de inbreukmaker om de inbreuk te staken (bijvoorbeeld door de foto te verwijderen). Meestal vraag je in deze brief ook schadevergoeding. Reageert de inbreukmaker niet op de sommatiebrief? Dan kun je ook nog naar de (kanton)rechter stappen, en daar schadevergoeding vorderen. Maar hoe bereken je deze schadevergoeding eigenlijk?
Aanknopingspunten bij de schadebegroting
Door fotografen en kantonrechters wordt voor de schadebegroting meestal aansluiting gezocht bij de tarievenlijst uit 2015 van de Stichting FotoAnoniem (SFA), die je mogelijk wel kent. In die lijst zijn standaardvergoedingen te vinden die je als fotograaf kunt vragen indien iemand jouw foto wil kopiëren of publiceren. De tarieven worden berekend aan de hand van bijvoorbeeld de grootte van de foto, de vorm (krant, tijdschrift, brochures, boeken, Nederlands of internationale websites, etcetera) en de oplage van de publicatie. In de lijst zie je ook dat er verhogingen en kortingen worden toegepast, zoals een verhoging van 100% wanneer de foto verschijnt op de omslag van een boek of een korting van 25% voor webpagina’s die 1 niveau dieper liggen dan de homepagina van de website.
In augustus 2019 heeft de SFA een nieuwe tarievenlijst gepubliceerd. In deze lijst is met betrekking tot de publicatie van foto’s op het internet het een en ander gewijzigd. Er wordt in de nieuwe tarievenlijst bijvoorbeeld geen onderscheid meer gemaakt tussen websites met een internationale domeinnaam en met een .nl domeinnaam. Daarnaast zijn er verschillende tarieven ingevoerd voor: ‘bedrijven en instellingen’, ‘cultureel en educatief’ en ‘internet particulieren’. De verschillende tarieven voor verschillende maten van de foto’s zijn uit de lijst verdwenen; er wordt nu gebruik gemaakt van de standaardmaat (600×800 pixels). Tot slot gelden de nieuwe tarieven voor de duur van een jaar, er worden geen tarieven meer gegeven per week, maand of kwartaal.
Het komt ook wel eens voor dat fotografen aansluiting zoeken bij de algemene voorwaarden van de beroepsorganisatie voor professionele fotografen DuPho. In het verleden is bepaald dat deze algemene voorwaarden een rechtens aanvaardbaar en geaccepteerd uitgangspunt kunnen vormen voor de begroting van de schade. Daarnaast wordt er soms aanknoping gezocht bij de tarieven op de eigen website van de fotograaf. Toch wordt de schadebegroting in veruit de meeste gevallen gebaseerd op de tarieven van de SFA.
Als je zelf andere (licentie)vergoedingen hanteert, kun je deze vergoeding (die je dus normaal zou vragen) ook aan schadevergoeding vorderen. Daarnaast schat de rechter de schade ook wel eens, bijvoorbeeld omdat het fotomateriaal enkel was bestemd voor één partij, en je niet de intentie (of de mogelijkheid) had om anderen het recht te verstrekken om de foto tegen vergoeding te gebruiken.
Schadebegroting door kantonrechters in 2019
Uit de rechtspraak blijkt dat fotografen hun schadevergoeding in (vrijwel) alle zaken baseren op de gederfde licentievergoeding. De kantonrechters gaan hier vaak in mee. In veruit de meeste zaken wordt de tarievenlijst van de SFA gebruikt. Ook wordt soms aansluiting gezocht bij de tarieven die de fotograaf zelf hanteert.
Naast de toewijzing van het bedrag aan gederfde licentievergoeding wordt soms ook een opslag in de vorm van een percentage van de licentievergoeding toegewezen, bijvoorbeeld omdat de naam van de fotograaf niet is vermeld bij de inbreukmakende foto, of omdat de foto is bijgesneden (verminkt). Het kan gaan om een opslag van 25%, 50% of 100% van de licentievergoeding.
Een opslag van 25% wordt door de kantonrechter gezien als een redelijke vergoeding voor de inbreuk op de persoonlijkheidsrechten van de fotograaf vanwege het ontbreken van de naamsvermelding. Ook het publiceren van een foto in bewerkte vorm, kan een reden vormen voor het hanteren van een opslag van 25%.
In een aantal zaken werd een opslag van 50% toegewezen. Deze verhoging was volgens de kantonrechter redelijk, omdat de kosten ter vaststelling van de schade en aansprakelijkheid, alsmede de schade als gevolg van het ontbreken van de naamsvermelding, ook voor schadevergoeding in aanmerking komen.
Héél al af toe wordt er ook een opslag van 100% toegewezen. In 2019 oordeelde de kantonrechter dat een opslag van 100% geoorloofd was, omdat de fotograaf voldoende gemotiveerd had onderbouwd dat hij meer schade had geleden dan enkel het bedrag aan gemiste licentievergoedingen. Daarnaast speelde mee dat de fotograaf uit coulance de licentievergoeding van € 280,- per foto (14 foto’s) per jaar (5 jaar) slechts had vermenigvuldigd met het aantal foto’s en niet ook nog met het aantal jaren dat de foto’s op de website van gedaagde hebben gestaan. Inclusief de verhoging van 100% wordt daarom alsnog minder toegewezen dan de gehele licentievergoeding die zou moeten worden betaald voor het gebruik van 14 foto’s gedurende 5 jaar.
Conclusie
Het vaststellen van de schadevergoeding die gevraagd kan worden wegens een auteursrechtinbreuk is niet altijd gemakkelijk. Omdat de waarde van de foto in geld lastig is in te schatten, moet de rechter andere aanknopingspunten vinden om de schade vaststellen. De rechter en ook de fotografen vinden over het algemeen aansluiting bij de tarieven van SFA. In sommige gevallen worden deze tarieven met 25%, 50% of 100% verhoogd. Vaak vindt deze verhoging plaats, omdat er naast een auteursrechtinbreuk ook een inbreuk op de persoonlijkheidsrechten van de maker heeft plaatsgevonden.
Op het moment dat jouw foto zonder jouw toestemming openbaar wordt gemaakt door een ander, kun jij de inbreukmaker aanspreken en vragen om een schadevergoeding conform de tarieven van SFA. Op die manier voorkom je onnodige discussie omtrent de hoogte van de schade: de tarievenlijst van SFA is immers een door de rechter geaccepteerde en veelvuldig gehanteerde lijst om schade te begroten.
Noten
- Artikel 1 Auteurswet.
- Een aantal uitzonderingen daargelaten.
- Artikel 25 Auteurswet.
