Portfolio

Rob Gerritsen toont foto’s Afghanistan

Rob Gerritsen vertrok begin 1978 met de ‘Magic Bus’ – de zogenaamde hippie-trail – vanuit Amsterdam naar Kashmir en Nepal. Onderweg verbleef hij ruim een maand in Afghanistan en maakte er dia’s van het straatleven. De beelden geven een nostalgische indruk van een land dat wij de laatste decennia vooral kennen van beelden van oorlog, verwoesting, nood en hulp.

Door

Jannie de Kruijff

12 oktober 2020

focusmagazine-rob-gerritsen-Kabul-kleermakers — @Rob Gerritsen In Kabul werd ik door deze kleermakers uitgenodigd voor de thee. Naaimachines van de tafel en ik er op. We konden helaas niet met elkaar praten, maar het voelde niet ongemakkelijk. Er werd veel geglimlacht, ze vonden het erg leuk en ik dus ook.

Deze reis moet veel indruk op je hebben gemaakt
“Ik was toen 27 jaar. Het was mijn eerste reis in gebieden met een echt andere cultuur. Ik was net afgestudeerd en wilde deze reis maken voordat ik aan een baan vastzat. Mijn vriendin bracht me naar Amsterdam, waarvandaan de ‘Magic Bus’ naar Athene vertrok. Drie dagen alleen in een bus vol mensen, ik dacht: waar ben ik aan begonnen. Maar Athene vond ik al prachtig, in Istanbul keek ik mijn ogen uit en de reis per bus door Turkije naar Teheran zal ik nooit vergeten, wat een avontuur. Ik was op mijn hoede, en voelde me een buitenstaander, zowel in het land als ten opzichte van de medereizigers. In Teheran verkocht ik mijn ticket aan de reisorganisatie en was toen vrij om te gaan en staan waar ik wilde, een goede beslissing. In Afghanistan viel al snel mijn in mijzelf gekeerde houding weg en voelde ik me vrij om de interessante Afghaanse cultuur te ervaren. Wat een mooie en bijzondere mensen; wat was er ontzettend veel om te ontdekken.”

@Rob Gerritsen – Mijn eerste kennismaking met Afghanistan, op de grens met Iran. Wachtend op de beambten die pauze hadden, nodigden deze mannen mij uit in hun lege en donkere kamer, waar alleen een stuk vlees aan een haak aan het plafond hing. Aan de kleur te zien was het niet echt vers, maar aangezien dit het enige was wat er aanwezig was, werd mij er een stukje van aangeboden. Het maken van een foto was voor hen een acceptabel alternatief.

@Rob Gerritsen – Herat – Auto’s waren erg schaars, de meeste spullen werden op de rug gedragen.

@Rob Gerittsen – Herat – Heel bijzonder om met een plastic bloem en in je zondagse pak op de foto te gaan. Het is in Afghanistan nog de tijd van de transistorradio’s.

Afghanistan beviel zo goed, dat je ruim een maand door het land hebt gereisd in een busje met vier Afghanen, hoe ging dit?
“De Afghanen waren handelaren en gingen naar een jaarmarkt. Een van hen sprak redelijk Engels. Het was voor hun puur een commercieel belang om ons (twee Canadezen, een Japanner en mijzelf) mee te nemen. We reisden vanaf Herat via Kandahar, Ghazni en Kabul naar Mazar-i-Sharif. Veel gepraat hebben we niet, maar ondertussen leerde je wel veel over hun cultuur. Zo waren er geen stoelen, maar zat je op tafels, bedekt met kleden, met je schoenen nog aan. Thee werd gedronken zonder melk en suiker, maar met een zoetje achter je kiezen. We kwamen terecht op plekken langs de weg waar thee en sinaasappels werden verkocht, midden in het kale zand van de woestijn en bij een oude verlaten karavanserai aan de rivier de Helmand. Ook zeiden ze tegen ons: ‘We gaan naar Kabul, daar zijn zulke mooie vrouwen, die moet je zien’. In Mazar-i-Sharif was er ter ere van de jaarmarkt het bekende spel op paarden, de Buzkashi. Het was een buitenkans om dat mee te maken. De Taliban hebben later de Buzkashi verboden, nu kan het hier en daar weer.”

Waar fotografeerde je mee?
“Ik had speciaal voor deze reis een Ricoh camera – het type weet ik niet meer – gekocht; met een grote, zware zoomlens (met p-draad) tot 300mm en had ook veel Agfa diafilms bij me. Ik heb ruim 100 dia’s gemaakt in Afghanistan, enkele heb ik niet gescand, vanwege schimmel of omdat ze gewoon niet goed genoeg waren.”

@Rob Gerritsen – Tijdens een wandeling in de bergen nabij Herat, kwam een schaapherder naar mij toe. Hij maakte een rookgebaar, maar ik had alleen brood bij me. Dat hebben we samen opgegeten. Ik wees op een gegeven moment naar een stekelstruik in volle bloei, zo’n beetje de enige begroeiing daar. De schaapherder lachte, plukte een bloem en at het op. Samen hebben we toen gezellig het struikje leeggegeten

Het was 1978, een jaar voor de Sovjet-invasie, merkte je iets van de situatie in het land?
“Nee, daar heb ik heel weinig van gemerkt, de sfeer was overal ontspannen. Op straat gingen de mannen goed met elkaar om, ze werkten, praatten en aten samen. Ik zag mensen in heel diverse kledij contact hebben. Maar het was moeilijk om de verschillende bevolkingsgroepen van elkaar te onderscheiden, behalve de Hazara met een Mongools uiterlijk, maar die ben ik weinig tegengekomen. In Mazar-i-Sharif ben ik wel een paar Russen tegengekomen en mee in gesprek geraakt. Maar niets wees toen op wat zou gaan komen.”

@Rob Gerritsen – Mannen aan de praat op de markt in Kabul, waar niet erg veel te koop was.

Ben je Afghanistan blijven volgen?
“Ik ben nooit teruggeweest, maar heb wel altijd mijn bijzondere interesse in het land behouden. Ook heb ik vier jaar gecarpoold met een gevluchte Afghaan. De ontwikkelingen in Afghanistan zijn sinds 1978 in alle opzichten slecht. Verschillen in geloof, stam en ras bepalen nu de onderlinge relaties. Mensen plaatsen elkaar nu in eerst een hokje en gaan niet meer gewoon vanuit interesse of belang met elkaar om. Ze zijn onderdeel geworden van een machtsstrijd, mede door het wegvallen van een gezaghebbende centrale overheid. Omdat de Taliban nog veel macht heeft, lijkt stabiliteit nog ver weg. Begin 2019 heb ik met de toenmalige ambassadeur van Afghanistan gesproken over de huidige situatie. Hij vertelde tot mijn verbazing en opluchting dat hij de ontspannen en vriendelijke sfeer die ik toen heb ervaren ook nu nog op een aantal plekken was tegengekomen.”

Wat ga je doen met de beelden?
“Het afgelopen half jaar heb ik twee lezingen gegeven over Afghanistan. Ik sta open voor meer lezingen, publicaties of een expositie. Op de website die ik samen met mijn vrouw heb staat al een deel van de foto’s en ik wil dat nog omzetten in een verhaal. Momenteel ligt mijn aandacht even bij een nieuw fotoproject voor de digitale Amersfoortse krant de Stadsbron en een mogelijke expositie daarbij, in het kader van 033-Fotostad.”