Waar zou de oude vrouw naar op zoek zijn in haar tas? Een pil? Zout? Het vaatje lijkt leeg. En het bord soep is welis-waar op, maar er staat nog een vol bord eten naast. En wat denkt de jongen achter haar? Hij wacht tot zijn ouders eten gehaald hebben, maar is ondertussen in gedachten verzonken. Dat vind ik eigenlijk het allermooist in foto’s: als je je afvraagt wat er hierna zal gebeuren of wat de hoofdpersonen denken.
Deze foto is gemaakt in een zogenaamde milk bar in Warschau, een soort kruising tussen een gaarkeuken en zelfbedieningsrestaurant. De Poolse fotograaf die me die dag begeleidde vertelde me voor binnenkomst dat de bezoekers misschien zouden schrikken van een al te prominente camera en ik heb dit beeld dan ook blind en ‘vanuit de heup’ genomen. Een lucky shot. Ik had het als ik het had mogen arrangeren qua compositie en gezichtsuitdrukkingen niet anders willen hebben! Het bleke licht door de vitrages, de primaire kleuren en toch een soort van vergane glorie maken het voor mij compleet.
Deze foto is het product van een dierbaar project. Vorig jaar trad ik namelijk – letterlijk – in de voetsporen van mijn vader. Halverwege de jaren zestig was Peter Schumacher fotograaf en in 1963 bracht hij een bezoek aan Polen. Daar bezocht hij in tien dagen de plaatsen Poznan, Krakau, Warschau en Zakopane en maakte hij er prachtige foto’s van het dagelijks leven. Straatfoto’s in de geest van de door hem bewonderde Henri Cartier Bresson, iets wat in die tijd daar vrij ongebruikelijk was, want de fotografie diende de staatspropaganda en kostbare privé-rolletjes werden wellicht besteed aan (familie)portretten en zelden aan het fotograferen van willekeurige voorbijgangers op straat. Mijn vader heeft die foto’s destijds tentoongesteld, maar ze werden nauwelijks gepubliceerd. In 2007 werden ze herontdekt en prachtig uitgegeven in een boek, Polska 1963.
Zodra ik dat boek onder ogen kreeg, was ik meteen verkocht. Ik vond die intrigerende zwart/wit beelden boeiend en inspirerend. En toen ik een paar jaar geleden zelf mijn passie voor straatfotografie weer oppakte, ontstond er een spannend plan om in eenzelfde periode van tien dagen dezelfde plaatsen te bezoeken om te zien wat dat zou opleveren. Uiteindelijk heb ik dat vorig jaar daadwerkelijk gedaan.
In eerste instantie was ik vooral op zoek naar dezelfde locaties als waar mijn vader geweest was, maar al snel realiseerde ik me dat dat niet veel zou opleveren. Hij had die locaties immers gefotografeerd omdat daar op dat moment iets bijzonders gebeurde. De kans dat daar nu op diezelfde plek precies weer iets zou gebeuren, was natuurlijk heel klein. Steeds meer ging ik op zoek naar ‘de geest’ die mijn vader daar had proberen te vangen of naar een associatief beeld. Uiteindelijk heb ik zo combinaties gemaakt van zijn zwart-witbeelden van toen met mijn kleurenfoto’s van nu. Het bleek dat je door ze naast elkaar te zetten beide foto’s beter ging bekijken. Het was een gelukzalig moment om die combinaties samen met mijn vader, inmiddels 86, te kunnen presenteren. We blijken toch ongeveer op eenzelfde manier naar de wereld te kijken. Ik noem het een ‘ironisch-empathische blik’.
www.owenschumacher.nl
www.instagram.com/schumacherowen
Deze column verscheen eerder in Focus november 2019
